Tomb of Pir Palandouzآرامگاه پیر پالاندوز در مشهد

از دیگر مکان های دیدنی مشهد می توان به آرامگاه پیر پالاندوز اشاره کرد. این بقعه در نزدیکی حرم امام رضا قرار دارد. این مکان آرامگاه عارفی به نام محمد عارف عباسی است. از آنجایی که مقبره در دوره صفویه ساخته شده است، آثار معماری این دوره در قسمت های مختلف بنا به چشم می خورد. از زیبایی های آرامگاه پیرپالندوز می توان به گنبد پیازی شکل آن اشاره کرد. تنوع رنگ آبی به کار رفته در کاشی کاری های گنبد، آرامش فوق العاده ای را به گردشگران تور مشهد منتقل می کند. کاشی های فیروزه ای زیبا و رنگارنگ به کار رفته در دیوارهای آجری ساختمان این آرامش را افزایش می دهد.

آرامگاه پیر پالاندوز یکی دیگر اماکن زیارتی و تاریخی در مشهد می‌باشد که چندسالی‌ست مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این مقبره شامل گنبدی پیازی شکل است که با کاشی‌های فیروزه‌ای و زرد تزئین شده؛ ایوانی ساده و آجری و صحنی وسیع با حوضی دو طبقه، که در زمان صفویه ساخته شده است. در داخل بقعه، شاه‌نشینی زیبا به چشم می‌خورد که نقاشی‌های زیبایی به جای مانده از عصر صفویه را نیز در خود دارد؛ این بخش از آرامگاه مهمترین و جذاب‌ترین قسمت آن است. این بقعه با ارزش در سال‌های اخیر از سوی سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی کامل قرار گرفت.

قدمت و بازسازی آرامگاه 

 این آرامگاه که به ثبت ملی رسیده در دوران صفویه احداث شده است. این بنای تاریخی چهار ضلعی و دارای گنبد پیازی شکل و ایوان آجری زیبایی است. در داخل آرامگاه بر سقف‌ها بقایای نقاشی‌هایی از دوران صفویه وجود دارد. بنا با کاشی‌های ساده فیروزه‌ای رنگی تزییین شده است. اصل بنا در زمان سلطان محمد خدابنده ساخته شده و در سال‌های اخیر توسط آستان قدس بازسازی شده است.

دارای یک تراس ورودی است. فضای داخلی مکعبی و با گنبد پیازی شکل است. دیوارهای بیرونی با کاشی کاری جذاب، طاق‌ها، قاب‌ها و سقف‌های قوسی تزیین شده و در داخل از طرح‌های هندسی و میوه‌ای برای تزئین استفاده شده است. شیخ محمد عارف عباسی از علمای ذهبیه بود.

آرامگاه پیر پالاندوز در ضلع شمالی حرم امام رضا (ع) در ابتدای خیابان نواب صفوی قرار دارد. بنای تاریخی این بقعه مربوط به دوران صفویه است که در سال 985 هجری قمری به فرمان سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) پدر عباس کبیر ساخته شد. این بقعه شامل چهار ضلعی با گنبدی بر فراز آن و ایوانی از آجر در جلوی آن است. در بقعه، شاه نشین (شاه نشین عنصر معماری اسلامی است که دارای سه یا پنج در با ارتفاع متفاوت با اتاق های دیگر است. به دلیل تابش خورشید، شاه نشین در بنا قرار گرفته است.) زیور آلات و نقاشی ها در طول زمان بر اثر نفوذ رطوبت آسیب دیدند و تنها بخشی از آنها پس از مرمت باقی مانده است.

سقف نیز با نقاشی های زیبایی تزئین شده است و در پایین آن، چندین کاشی آبی با نقش و نگارهای زیبا وجود دارد. اولین گنبد این بنا با کاشی های آبی و ساده کاشی کاری شده بود. اما در حین مرمت از طرح جدیدی بر روی گنبد استفاده شد. آرامگاه پیر پالاندوز در سال‌های اخیر به‌طور کامل بازسازی شده و بخش‌های زیادی از جمله صحن، حوض، حجره‌ها و سردر در طول عملیات مرمت به این بنا اضافه شده است.

تاریخچه مقبره پیر پالاندوز بنای اولیه آرامگاه پیر پالاندوز در زمان شاه محمد خدابنده صفوی (پدر شاه عباس صفوی، فردی نابینا بود) به سعی قنبر علی بن خواجه حسین در سال ۹۸۵ قمری ساخته شده است. این بقعه در سال‌های اخیر به‌طور کامل بازسازی شده و مشتمل بر درگاه ورودی، رواق‌ها و فضاهای طرفین، صحن و فضای اصلی مقبره است. نمای دیوارهای بیرونی با طاق‌نماها، قاب، لچکی و کاشی‌کاری زیبا آراسته و درون آن با نقش‌های هندسی و ترنج مزین شده است. این بنای تاریخی در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

پیر پالاندوز کیست؟

شیخ محمد عارف عباسی که در روستای کارده از روستاهای اطراف مشهد به دنیا آمد، از عرفای قرن دهم هجری قمری بود و در همان دوران با شیخ بهایی می زیست. شیخ محمد عارف عباسی، با اینکه اهل سخاوت و عرفان بود، مانند مردم عادی برای امرار معاش کوشش می کرد. به همین دلیل او را پیر پالاندوز نامیدند. پیر پالاندوز علاوه بر عارف بودن، در خوشنویسی و کیمیا تبحر داشت به طوری که هفت سوره از قرآن را با خط منحصر به فرد خود نگاشته است. شیخ محمد عارف در سال 985 هجری قمری درگذشت. او را به این نام می‌خواندند، زیرا برای کسب درآمد زین‌های بسته درست می‌کرد. آرامگاه او در مقابل بست سفلی به نام بست هور عاملی است. مقبره او در اصل توسط سلطان محمد خدابنده، فرمانروای مغول ایران ساخته شد. آرامگاه پیر پالاندوز به تازگی توسط آستان قدس رضوی در مقیاس بزرگ بازسازی شده است. آرامگاه پیر پالاندوز نیز مانند سایر بناهای دوره صفوی دارای معماری اسلامی-ایرانی است که قدمت آن به آن دوران بازمی‌گردد. آرامگاه پیر پالاندوز در سال ۱۳۷۵ (۱۳۷۵) به یکی از آثار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران تبدیل شد.

بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه پیر پالاندوز 

بهار بهترین زمان برای سفر به مشهد است. از آنجایی که آرامگاه پیر پالاندوز درست بیرون حرم امام رضا قرار دارد، می توانید در یکی از بازدیدهای خود از این آرامگاه دیدن کنید. راحت ترین راه برای رسیدن به آنجا پیاده روی و عبور از حرم مطهر امام رضا (ع) است. در جای جای این امامزاده از خادمان یا راهنمای زائر خطاب به خروجی نواب صفوی یا آرامگاه پیر پالاندوز می خواستید تا شما را به درستی راهنمایی کنند. از ورودی سمت چپ نواب صفوی از این امامزاده خارج خواهید شد. پس از حدود 100 متر پیاده روی و رسیدن به بازار اطراف این امامزاده، تابلوی راهنمای «شیخ محمد عارف» را می بینید.

اطلاعات بازدید:

ساعت کاری: 9:00 صبح الی 19:00
هزینه بلیط: رایگان است.